Wszystko o szermierce, czyli czym różni się floret od szpady i szabli

Ten sport wywodzi się z dawnych technik wojennych. Nieprzerwanie od 1896 roku jest podstawową dyscypliną Igrzysk Olimpijskich. W weekend w Gdańsku odbyły się 22. Międzynarodowe Mistrzostwa Polski Weteranów w Szermierce.

Przez setki lat budowa broni białej zauważalnie ewoluowała. Rozkwit sztuki władania bronią ręczną nastąpił w XV wieku, gdy w Hiszpanii i Italii ciężki miecz został zastąpiony zdecydowanie lżejszym i poręcznym rapierem.

W XVII wieku Francuzi zorientowali się, iż kluczowymi atrybutami broni do efektywnego władania powinna być szybkość i dokładność. Dlatego też stworzyli krótszą i lżejszą aniżeli rapier - szpadę dworską.

- Kiedyś używano jej do walk do pierwszej krwi. Szpada od zawsze uważana była za broń najbardziej bojową. Przez wiele lat ulegała modyfikacjom, aż w końcu około XIX wieku przekształciła się w taką formę, w jakiej używana jest obecnie. Ma duży kosz, dużą, sztywną klingę o trójgraniastym przekroju - opowiada trener szermierki, Jacek Bujko.

Pod koniec XVII wieku powstała kolejna broń biała - floret. Nowa broń służyła adeptom do nauki władania... szpadą, gdyż ta okazała się niezwykle niebezpieczna, nawet podczas ćwiczeń.

- Floret jest najlżejszą bronią, ma najmniejszy kosz i jest bronią kolną. Zyskał z czasem coraz większą popularność i wielbicieli. W wyniku tego w XX wieku wszedł w poczet broni sportowych i zaczęto rozgrywać nim zawody. Przez wielu uważany jest za najbardziej elitarną broń w szermierce - dodał Bujko.

Ostatnią z klasycznych broni reprezentujących fechtunek jest szabla.

- Jest to broń pojedynkowa, która powstała z ciężkich szabel kawaleryjskich i szabel piechoty. Broń jest długa, w zasadzie prosta, posiada duży kosz, żeby chronić palce. Uważana za najbardziej agresywną broń, punkt jest toczony w bardzo szybkim tempie, dlatego też walki kończą się przed czasem - tłumaczy trener.

W XVIII wieku dostrzeżono w szermierce nie tylko sposób walczenia na "śmierć i życie", ale również możliwość zabawy. Tak oto pojawiła się szermierka sportowa, a w konsekwencji fechtunek zawitał w programie nowożytnych Igrzysk Olimpijskich. Szermierka na olimpiadzie podzielona jest na trzy konkurencje: szablę, szpadę i floret. W swoich kategoriach o prym walczą zarówno kobiety, jak i mężczyźni.

Równie istotnym elementem fechtunku obok samych broni jest ubiór i ekwipunek szermierzy. Białe stroje wykonane są z niezwykle trwałego włókna bawełnianego bądź nylonu. W skład wyposażenia szermierza wchodzą: bluza, plastron, rękawica, spodnie, skarpety, buty, maska, dodatkowe ochraniacze, kamizelka elektryczna, przewód elektryczny.

Obok różnic w budowie broni, w szermierce równie istotne są zasady i dopuszczalne obszary trafień. W każdej z trzech wspomnianych broni pola trafień są inne.

- W szpadzie trafienia zadaje się od stóp po czubek głowy, we florecie trafiamy tylko w tułów, a w szabli zaliczamy trafienia w tułów, maskę i ręce - tłumaczy sędzia szermierki, Mariusz Krzemiński.

Władając floretem bądź szpadą, punkty zdobywa się za pomocą pchnięcia. W szabli dozwolone jest zarówno pchnięcie, jak i cięcie. Różnice można dostrzec również przy przyznawaniu punktów.

- W szpadzie nie ma żadnej konwencji, czyli: kto pierwszy trafia, temu zaliczane jest trafienie. Natomiast w szabli i florecie obowiązują konwencje. Zawodnik będący w natarciu ma przewagę nad tym wykonującym przeciwnatarcie. Jeśli jednak broniący zdoła zrobić zasłonę i odpowiedzieć, wówczas trafienie jest dla niego - wyjaśnia arbiter.

Dwójka rywalizujących szermierzy podpiętych specjalnymi przewodami elektrycznymi toczy bój na specjalnej planszy. Na francuską komendę sędziego "allez" (w języku polskim - naprzód) zawodnicy rozpoczynają walkę. Oficjalnym międzynarodowym językiem w świecie szermierki jest właśnie język francuski. Najczęściej wydawane przez arbitrów pojedynków polecenia to: en garde (postawa szermiercza), prets (gotowi), allez (naprzód), halte (stój), touché (trafiony). Walka w zawodach indywidualnych toczona jest najczęściej do 15 trafień, a maksymalny czas to 3 x 3 minuty.

O tym wszystkim mogli na własne oczy przekonać się widzowie XXII Międzynarodowych Mistrzostw Polski Weteranów w Szermierce, które miały miejsce 1 i 2 grudnia w Gdańskiej Szkole Floretu przy ul. VII Dwór 6. Blisko 70 weteranów przystąpiło do rywalizacji o tytuł topowego florecisty, szablisty i szpadzisty.

- Formuła europejska określa wiek weterana na 40 lat w górę. Jesteśmy podzieleni na kategorie wiekowe: 40+, 50+, 60 i powyżej 70 - tłumaczy uczestnik zawodów, a zarazem ich organizator, Tomasz Surowiec. Dwa lata temu w celu popularyzacji szermierki wśród weteranów struktura imprezy została dodatkowo urozmaicona o kategorię wiekową 30+.

Mistrzostwa Polski Weteranów odbywają się w formule open. Na planszy Gdańskiej Szkoły Floretu obok Polaków zameldowali się również obcokrajowcy. - Każdego roku naszą stawkę zasilają Niemcy, Białorusini, Ukraińcy, Rosjanie oraz spora grupa Norwegów - dodaje organizator.

Jak zapewnia zawodnik gdańskiego AZS-u, a zarazem organizator gdańskich Mistrzostw Polski, Tomasz Surowiec, na naukę szermierki nigdy nie jest za późno. - Zawodnicy, którzy nie mieli wcześniej nic wspólnego z szermierką i zaczynają uprawianie tej pięknej dyscypliny sportu mając trzydzieści czy czterdzieści lat, po dwóch, trzech latach mogą startować w zawodach i dają sobie radę - przekonuje.

Co ciekawie... - Najstarszy zawodnik imprezy ma 62 lata. A na minionych Mistrzostwach Świata z powodzeniem rywalizował uczestnik mający 85 lat! - z uśmiechem pointuje Surowiec.

Zobacz pełne wyniku zawodów
- we florecie (PDF)
- w szabli(PDF)
- w szpadzie(PDF)